του Γιάννη Γαβρίλη

Πως μια μουσικοθεατρική παράσταση σε μορφή Αρχαίας Τραγωδίας, γίνεται ‘’μύηση’’.

Το 1932 ο Άγγελος Σικελιανός τελειώνει και εκδίδει (εκδόσεις ‘’Μουσικά Χρονικά’’) την πρώτη του Τραγωδία ‘’Ο Τελευταίος Ορφικός Διθύραμβος ή Ο Διθύραμβος του Ρόδου’’, ως μια κατάθεση-αναβίωση του Σικελιανού, του Αισχύλειου Λόγου, βασιζόμενος σε αποσπάσματα του χαμένου δράματος του Αισχύλου ‘’Βασσάρες’’, που μέρος του ανακαλύφθηκε το 1890 στην νεκρόπολη Οξύρυγχος (Ελ Μπεχνέσα – Αλεξάνδρεια – Αίγυπτος), ενσωματώνοντας στον ποιητικό του λόγο τον μύθο από τις τελευταίες ώρες του Ορφέα στο όρος Παγγαίον και σε πλήρη ταύτιση με την Ορθόδοξη Θρησκεία.

Την Τραγωδία του αυτή ο Άγγελος Σικελιανός την παρουσίασε ως ποιητική θεατρική παράσταση και με δική του σκηνοθεσία το 1940 (κατά άλλη εκδοχή, το 1938).

Μόλις προ ημερών και συγκεκριμένα στις 31 Αυγούστου, στον Αρχαιολογικό χώρο της Ελευσίνας και στα πλαίσια της επετείου των 50 χρόνων του θεσμού των Αισχυλείων, παρακολουθήσαμε μια ‘’μυσταγωγική μουσικοθεατρική παράσταση’’ ή πιο σωστά, μια  παράσταση Αρχαίας Τραγωδίας. Χωρίς νεοτερισμούς, χωρίς μεταφραστική ή διασκευαστική αποδόμηση του ποιητικού λόγου του Σικελιανού. Βρεθήκαμε κοινωνοί μιας υποβλητικής θεατρικής προβολής του ποιητικού Λόγου -Ρόδου, έτσι όπως (και κυρίως τιμώντας τον ποιητή), θα το επιθυμούσε ο Σικελιανός που στον πρόλογο της έκδοσής της Τραγωδίας του αυτής, γράφει:

‘’… το έργο μου αυτό αποτελεί την απαρχή μιας τελειωμένης δημιουργικής εργασίας μου… ένα ξεκίνημα απλής αλλά αναπάντεχής πίστης μες στην ατμόσφαιρα της οποίας καλείται να δουλέψει από κοινού η εποχή μας, και που ειν’ η ατμόσφαιρα της πιο υψηλής Ενότητας’’.

Και εδώ θα αναφερθώ στον δημιουργό της παράστασης που απολαύσαμε.

Δημιουργός της λοιπόν, ο θεατρολόγος, ηθοποιός, συγγραφέας, ραδιοφωνικός, τηλεοπτικός παραγωγός και δημιουργός κινηματογραφικών ταινιών, κυρίως όμως μελετητής και σκηνοθέτης Ηλίας Μαλανδρής.

Που επί σειρά ετών έχει αφιερωθεί στην μελέτη του Αρχαίου Δράματος (αλλά και πέρα από αυτό και με τον Σαίξπηρ ασχολείται..),  έχει σκηνοθετήσει πλήθος παραστάσεων στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, αφήνοντας πάντα ένα ισχυρό αποτύπωμα, όπως και τώρα με την θεατρική αναβίωση του έργου του Άγγελου Σικελιανού. Και γράφω τη λέξη ‘’αναβίωση’’ γιατί ‘’Ο Τελευταίος Ορφικός Διθύραμβος ή Ο Διθύραμβος του Ρόδου’’ είχε ανέβει για πρώτη φορά, πάντα σε σκηνοθεσία του κ. Μαλανδρή το 1997, στο αρχαίο στάδιο των Δελφών.

Στην τωρινή παρουσίαση, διακρίναμε την περαιτέρω μελέτη του κ. Μαλανδρή, το πάθος του για ένα αξιοπρεπή και με σεβασμό στο έργο ανέβασμά του, και την προσδοκία του να ΄΄μιλήσει’’ με σθένος τον ποιητικό λόγο και να μεταφέρει επί σκηνής, τα μηνύματα του, στην εποχή μας που οι αξίες (πόσο μάλλον η Ποίηση) έχουν εξοβελιστεί.

Σημαντικοί και άκρως προσηλωμένοι οι συντελεστές της παράστασης.

Ο ίδιος ο Ηλίας Μαλανδρής κράτησε τον ρόλο του γέρου Ορφέα σε μια στιβαρή ερμηνεία, με ορθή και καθαρή εκφορά του λόγου. Μαζί του ο τενόρος της ΕΛΣ Νικόλας Μαραζιώτης και οι ηθοποιοί  Δημήτρης Μαζιώτης (Μύστης), Άρης Μακρής (Κορυφαίος), νέος Ορφέας ο Γρηγόρης Φρέσκος και ανδρικός πολυφωνικός χορός ( Μουσικό Σύνολο Πολιτιστικού Κέντρου «Καύκασος»), σε μουσική του Γιάννη Μαρκόπουλου, στο πρώτο μέρος.

Στο δεύτερο μέρος ακούστηκαν αποσπάσματα από το ‘’Ιερά Οδός’’ και ‘’Πνευματικό Εμβατήριο’’, ποιήματα του Σικελιανού, όπως αποδόθηκαν από την Φιλαρέτη Κομνηνού (αφήγηση) και τον Μάριο Φραγκούλη (τραγούδι). Η μουσική του Μίκη Θεοδωράκη.

Συμμετείχαν οι μουσικοί  Μικαέλα Παναγιωτοπούλου (Φλάουτο), Άκης Τσάγκος (Αρχαία Λύρα),: Τεό Λαζάρου (Κοντραμπάσο και ενορχηστρώσεις),  Γιώργος Παναγιωτόπουλος (Βιολί), Στάθης Σούλης ( Πιάνο σολίστ), Δημήτρης Ζήσης (κρουστά). Συμμετείχαν μαθητές – μαθήτριες των Συλλόγων Ελευσίνας.
Επιμέλεια ήχου: Δημήτρης Μπουρμπούλης, Φωτισμοί: Νίκος Καριώτης, Φωτογραφίες: Σπύρος Καραμπέτσης.

Μια παράσταση φόρος τιμής, μια παράσταση πέρα από τα σύγχρονα θεατρικά δεδομένα, μια παράσταση αναφοράς και καταγραφής.