του Γιάννη Γαβρίλη

Το 1897 ο Άντον Τσέχωφ, ολοκληρώνει τη γραφή του έργου του ‘’Θείος Βάνιας’’, (αναθεωρημένη εκδοχή ενός παλαιότερου έργου του, με τίτλο ‘’Το στοιχειό του δάσους’’, που είχε γράψει οκτώ χρόνια πριν),  και που έμελλε να χαρακτηριστεί , ως ένα ‘’αριστούργημα της Παγκόσμιας Λογοτεχνίας’’.

Τον Οκτώβριο του  1899 ανεβαίνει στο νέο ιδρυθέν  Θεάτρο Τέχνης της Μόσχας, σε σκηνοθεσία Κονσταντίν Στανισλάφσκι, με τον ίδιο στο ρόλο του Θείου Βάνια, αφού πρώτα είχε παρουσιαστεί στην επαρχία , συγκεκριμένα στη παραποτάμια μεγάλη πόλη ‘’Ροστόφ επί του Ντόν’’.

Το 1971 μεταφέρεται στην μεγάλη οθόνη από τον Αντρέι Κοντσαλόφσκι.

Στην Ελλάδα ανέβηκε αρκετές φορές, με πρώτη το καλοκαίρι του 1931, από τον Συνεταιρικό Θίασο του Αιμίλιου Βεάκη και πρόσφατη αυτή, στο Δημοτικό Θέατρο Πειραιά (2024 – 2025) από τον Δημήτρη Καταλειφό.

Το έργο αυτό του Τσέχωφ έχει διασκευαστεί αρκετές φορές, από σκηνοθέτες και θεατρικούς συγγραφείς, όχι πάντα επιτυχημένα, μιας και η όποια διασκευή ήταν κατά το δοκούν και δεν συμπεριελάμβανε την Τσεχωφική ατμόσφαιρα, του δράματος με την κωμωδία σε παράλληλη ιδιοφυή, από μεριάς συγγραφής, πορεία (ανούσια και καταπιεσμένη ζωή στην επαρχία, άνθρωποι που υποφέρουν από πλήξη, έχοντας όμως μια αμυδρή ελπίδα, ενός πιο ωραίου τρόπου ζωής ).  Ο Τσέχωφ, αυτοκρινόμενος, είχε πει «Παρ’ όλες τις προσπάθειές μου να είμαι σοβαρός, δεν τα καταφέρνω – σε μένα το σοβαρό εναλλάσσεται πάντα με το τετριμμένο».

Μια από της διασκευές του ‘’Θείου Βάνια’’, είναι και αυτή που έκανε ο Βρετανο-Ιρλανδός θεατρικός συγγραφέας , μουσικός και καθηγητής σεναρίου, Σάιμον Στίβενς, με τον τίτλο ‘’VANYA’’ και  ανέβηκε το 2023 στο Θέατρο Duke of York, σε σκηνοθεσία Σαμ Γέιτς.

Η διασκευή αυτή παρουσιάζεται και φέτος, στο υπόγειο του Θεάτρου Τέχνης, Καρόλου Κούν, της οδού Πεσμαζόγλου 5, και αφού πέρσι είχε κάνει την απόλυτη  sold out, επιτυχία.

Παρακολούθησα πριν από λίγες μέρες την παράσταση αυτή, με ένα ερώτημα, πριν την δω. Γιατί έκανε πέρσι τέτοια επιτυχία.

Αποδείχτηκε άτοπο το ερώτημα μου.

Γιατί, εδώ δεν έχουμε να κάνουμε μόνο με μια ευφυή διασκευή. Δεν έχουμε να κάνουμε μόνο, με μια ικανότατη μετάφραση της (ηθοποιού, σκηνοθέτριας και πρωταθλήτριας κολύμβησης και κανόε – καγιάκ!), Λουκίας Δουκάκη, που μετέφερε το έργο στην Ελληνική σύγχρονη πραγματικότητα. Δεν έχουμε μόνο να κάνουμε με την ευρηματική, διαθλαστική, υποβλητική  θεατρικά , σκηνοθεσία του Αλέξανδρου Ραπτοτάσιου (και Μουσική επιμέλεια), που έχει ξεχωρίσει, μεταξύ των σκηνοθετών της γενιάς του.

Έχουμε να κάνουμε με την υπερβατική, καθηλωτική, στιβαρή, άκρως πειστική και καταπονητική για τον ηθοποιό ερμηνεία. Και η ερμηνεία του Γιώργου Καραμίχου, είχε όλα αυτά τα στοιχεία, είχε όμως και κάτι παραπάνω. Την συγκρότηση, την νοητική εμβάθυνση στην έννοια της ατμόσφαιρας ‘’Τσέχωφ’’, είχε την υπερβάλλουσα, με την θετική προβολή και την σοβαρότητα που της αρμόζει, απόδοση της μελετημένης υποκριτικής, που είναι στη συγκεκριμένη παράσταση, μια επικίνδυνη ‘’ακροβασία’’, μεταξύ του σοβαρά τραγικού και της κωμικότητας, όπως, εξάλλου, είναι τα σημαντικά στοιχεία στα έργα του Τσέχωφ.

Ναι, μεν ήταν μια διασκευή, ο κ. Καραμίχος όμως, ερμηνεύοντας, οκτώ χαρακτήρες, απέδωσε την διάσταση, που αρμόζει και συγκροτεί μια διασκευή ενός τέτοιου παγκοσμίου εμβέλειας έργο και της μεταφοράς του, ασφαλώς, από τον Στίβενς στην εποχή μας.

Θα μπορούσε πολύ εύκολα να ήταν μια διεκπαιρεωτική απλώς, έως και αδιάφορη παράσταση. Ίσως και να φεύγαμε, απογοητευμένοι, για να μη πω θυμωμένοι, που κάποιοι τόλμησαν αυθάδικα, να παραποιήσουν το Τσεχωφικό αυτό έργο.

Αντιθέτως, απολαύσαμε μια παράσταση που το ισχυροποιεί, του δίνει με σοβαρότητα την σημερινή του τοποθέτηση, δεν μας ενόχλησε ουδόλως δε, που η δράση του εξελίσσεται σε ένα σούπερ μάρκετ (σκηνικό/ Φωτισμοί : Marco Turcich) και ανάμεσα σε απορρυπαντικά, κορν φλέικς, κονσέρβες, πατατάκια και άλλα τινά καταναλωτικά.. ο Γιώργος Καραμίχος… μεγαλουργεί υποκριτικά.

Είναι ένας μονόλογός; Όχι ακριβώς. Είναι μια διασκευή για έναν ηθοποιό που υποδύεται οκτώ, παρακαλώ, ρόλους. Θα μου πείτε, μα πως είναι δυνατόν!  Και εδώ να, που το αδύνατον, γίνεται δυνατόν. Γίνεται εφικτό. Ο κ. Καραμίχος (με την πράσινη του φόρμα που και αυτή χειρίζεται αναλόγως χαρακτήρα Κοστούμι: Μαρία-Σεσίλ Ιγγλέση) είναι… όλοι και… όλες. Είναι, με τις εκφράσεις του προσώπου, τη στάση του σώματος, τη κίνηση του, την ξεχωριστή, ανάλογα με τον/την χαρακτήρα, την τοποθέτηση της φωνής του, την άρθρωσης του, με την χρήση αντικειμένων, άλλοτε γυαλιών, μιας ποδιάς ή μιας πετσέτας ή μιας σκούπας, να αλλάζει πρόσωπο και διάθεση. Να μεταβαίνει με αξιοσύνη υποκριτική από το θυμό στην ηρεμία, από το γέλιο στο κλάμα, από την ένταση στην ηπιότητα . Είναι σε κλάσματα δευτερολέπτου και άντρας και γυναίκα, με μια αξιοπρόσεκτη αξιοπρέπεια, δε. Είναι υπεράνω της τυπικής υπόκρισης. Είναι, πάνω από μια ώρα, ο απόλυτος κυρίαρχος της σκηνής του Θεάτρου Τέχνης. Είναι η ερμηνεία του, διδασκαλία, που θα πρότεινα στους μαθητές δραματικών σχολών, να δουν την παράσταση. Και παροτρύνω τους θεατρικούς θεατές, αν δεν την είδαν πέρσι, να μη την χάσουν φέτος.

Μια παράσταση που ξεπερνά τις θεατρικές συμβάσεις, νόρμες, φόρμες, συνταγές. Με προσωπικότητα, με στίγμα, με πρωτοτυπία, αλλά πάνω απ’ όλα με μία ερμηνεία που ίσως ξεπερνά τα θεατρικά δεδομένα.

Παραγωγή: Πολιτιστικός Οργανισμός “Λυκόφως” – Γιώργος Λυκιαρδόπουλος

ΘΕΑΤΡΟ ΤΕΧΝΗΣ ΚΑΡΟΛΟΣ ΚΟΥΝ
ΥΠΟΓΕΙΟ
Πεσμαζόγλου 5, Αθήνα 105 64
τηλ. 2103228706

ΠΡΟΠΩΛΗΣΗ ΕΙΣΙΤΗΡΙΩΝ
TICKET SERVICES
– τηλεφωνικά: 2107234567
– online: www.ticketservices.gr
– εκδοτήριο: Πανεπιστημίου 39, Αθήνα

Παραστάσεις: Πέμπτη, Παρασκευή, Σάββατο στις 21.00. Κυριακή στις 19.00