του Γιάννη Γαβρίλη

Ο Βάτσλαβ Χάβελ (θεατρικός συγγραφέας και πολιτικός. Με την αποχώρηση των Σοβιετικών από την Τσεχοσλοβακία εκλέχθηκε Πρόεδρος της Ομοσπονδιακής Κυβέρνησης και στη συνέχεια Πρόεδρος της Δημοκρατίας) γράφει το θεατρικό του έργο “Μεμοράντουμ” ως σχόλιο κατά του σοβιετικού καθεστώτος της Τσεχοσλοβακίας και στην Ελλάδα παρουσιάστηκε για πρώτη φορά την θεατρική περίοδο 1973-1974 , ως σχόλιο κατά της Χούντας των Συνταγματαρχών. 

Στο έργο του αυτό ο Χάβελ (σε μετάφραση Κανέλλου Αποστόλου και διασκευή Κωσταντίνου Ζωγράφου) κωμικοτραγικοποιεί την σχέση μας με το ολοκληρωτικό σύστημα – καθεστώς,  που μας περιβάλει, μας καταπιέσει, μας λοβοτομεί, μας υποχρεώνει να μιλήσουμε ακόμη  και μια άλλη ακατανόητη εφευρεμένη  γλώσσα που εκείνο, ως επικυρίαρχο, θα μας επιβάλλει να μιλάμε. Στο έργο αυτή η γλώσσα αναφέρεται ως ”Fedem” και γύρω από αυτήν περιστρέφεται όλη η δράση του. Ο Χάβελ οριοθετεί, τοποθετεί αυτή την δράση εντός μιας δημόσιας υπηρεσίας, όπου διευθυντές, υποδιευθυντές και υπάλληλοι, ένα συνονθύλευμα επί της ουσίας, ανίκανων, στην κυριολεξία ανθρώπων – μαριονεττών, προσπαθούν να ανελιχτούν, να επιβληθούν, να ξεχωρίσουν και να καταργήσουν το μέχρι πρότινος  επικρατών σύστημα που, ούτως η άλλως, παραπαίει και είναι χαοτικό. Για να δημιουργήσουν ένα άλλο γλωσσικό και περιβαντολογικό εργασιακό σύστημα που τους ταιριάζει, που και αυτό όμως είναι καταδικασμένο να αποτύχει.  Αλλά το θέμα δεν βρίσκεται εκεί. Το ζητούμενο τους είναι, αυτή νέα γλώσσα. Που θα λύσει (υποτίθεται) την δυσλειτουργική υπηρεσιακή δυστοκία, θα τους προσφέρει και την περεταίρω απαλλαγή τους από τις δημοσιοϋπαλληλικές τους υποχρεώσεις, που… έτσι κι’ αλλιώς, μήπως τις ασκούν; Όχι βέβαια! Εντός του ωραρίου τους και γλέντια κάνουν και γενέθλια γιορτάζουν και τις πλάκες τους κάνουν και ψώνια κάνουν από το παρακείμενο μαγαζί, ε… να μην πάνε και να φάνε κάτι gourmet! (βεβαίως εντός του ωραρίου τους). Όλα αυτά μαζί, εκτός από την δουλειά που έχουν για αυτό τον λόγο προσληφθεί. Τι είναι πλέον σημαντικό, εκτός από την αδηφαγία, την καρατόμηση, τον εξοβελισμό…

…Δεν θα γράψω αλλά, για μη προδώσω την παράσταση που ευφρόσυνα παρακολούθησα στο Θέατρο ”Μπέλλος” από την ομάδα  The Young Quill,(Νέα πέννα) σκηνοθετημένη από αυτή την νεαρή (και σε ηλικία) σκηνοθέτιδα, την Αικατερίνη Παπαγεωργίου, την όποια παρακολουθώ από την αρχή της πορείας της στο Θέατρο, στην Ελλάδα και με έχει εντυπωσιάσει η ευρηματικότητα της, η ικανότητα της να επεμβαίνει στα έργα που επιλέγει να σκηνοθετήσει, με μια ευφάνταστη θεατρική προσβασιμότητα, που σε εντυπωσιάζει. Αν και ως άνθρωπος είναι ένας χαρακτήρας χαμηλών τόνων (και ιδιαιτέρως ευγενική) η σκηνοθετική της πληθωρικότητα, η πρωτότυπη , αλλά και εις βάθος καταβύθιση – ανάλυση της, στα έργα που μέχρι τώρα έχει ανεβάσει, προσφέρουν στον θεατή τη σιγουριά ότι θα δει μια αξιόλογη και άκρως τεκμηριωμένη παράσταση που της λείπει η προχειρότητα, η επίφαση, το ”παμε κι’ ότι βγει”, που πολλές φορές συμβαίνει δυστυχώς στο θέατρο μας.

Έτσι, λοιπόν και φέτος,  σε αυτό το τόσο σημαντικό – συμπαντικό  έργο, μας παραδόθηκε μια παράσταση στην οποία αποκαλύπτεται όλο το υπερβατικό εκτόπισμα του θεατρικού συγγραφέα Χάβελ, που με όχημα την σάτιρα, καταγγέλλει την τραγικότητα της πραγματικότητας των εκφάνσεων της ανθρώπινης ύπαρξης, της τραγελαφικής της διαβίωσης στον εργασιακό χώρο και την τάση της προς την διέξοδο που ένα σύστημα την έχει εγκλωβίσει και της επιτρέπει την ”λούφα”, την αδιαφορία, την απαξίωση των θεσμών, την ανεπαρκή παραγωγικότητα.

Η παράσταση κυριολεκτικά σε παρασύρει, χωρίς την τάση προς την  χειραγώγηση βέβαια, στην ουσιαστική όψη- μορφή  του Θεάτρου. Σε προκαλεί με την ευρηματικότητα της, την ενέργεια της, την προκλητική της επίδραση, να απολαύσεις ένα ουσιαστικό θεατρικό γίγνεσθαι. Αποκαλυπτική, ρέουσα, με το σατυρικό στοιχείο να ισορροπεί με την υποδόρια τραγικότητα. Σε σημείο που το γέλιο που προκύπτει από την σάτιρα, να μετουσιώνεται, προκλητικά,  σε ένα ”σφίξιμο στο στομάχι” μέσω της αδιάπτωτης όσο και σκληρής τραγικής πραγματικότητας.

Η κ. Παπαγεωργίου (με βοηθό την Ανδριάνα Σαράντη), έχει φροντίσει να δημιουργηθεί μια παράσταση που έχει και ουσία και κυρίως νόημα. Να προκαλεί το θυμικό του θεατή και με την ταχύτητα της εξέλιξης της (δεν ”πλατειάζει” σε καμιά στιγμή) και με την ευρηματική προβολή της, στην σχετικά μικρή σκηνή του Θεάτρου ”Μπέλλος”. Άξια εκμεταλλευομένη και την παραμικρή γωνία του , όπως και με την καλή ιδέα της πρόσβασης των ηθοποιών προς τις/τους θεατές. Άραγε,  συμμετέχοντες/χουσες με αυτή την ιδέα, να γίνουν;

Αυτούς τους ηθοποιούς που ναι μεν έχουν καθοδηγηθεί από τις σκηνοθετικές οδηγίες, αλλά και οι ίδιες, ίδιοι είναι κάτι περισσότερο από απολαυστικοί, πειστικοί και σου δίνουν την εντύπωση ότι δεν υποκρίνονται. Υπερβατικοί, απολύτως ενταγμένοι στους ρόλους που υποδύονται (όπου κανένας ρόλος δεν είναι και εύκολος)… να τους βλέπεις και να τους χαίρεσαι! (οι περισσότεροι/τερες είναι μέλη της ομάδας The Young Quill)  σε σημείο που δεν ξέρεις ποιον, ποιαν να ξεχωρίσεις γιατί θα τους/τις αδικήσεις. Εξαιρετικοί/ες, λοιπόν, Αλέξανδρος Βάρθης, Θανάσης Βλαβιανός, Τάσος Λέκκας, Αλεξάνδρα Μαρτίνη, Φάνης Μιλλεούνης, Ελίζα Σκολίδη, Ορέστης Χαλκιάς! Αυτοί/ες οι ηθοποιοί δημιουργούν όλη την ατμόσφαιρα, όλη την δομή, όλη την δράση και αντίδραση που χρειάζεται το συγκεκριμένο έργο για να ανέβει σωστά και με την δεδομένη από την γραφή του πρόκληση.

Εξαιρετικά εμπνευσμένος ο σκηνικός χώρος, σχεδιασμένος από την  Μυρτώ Σταμπούλου, εμπνευσμένα και τα κοστούμια, σε τόνους του γκρι-μαύρου με ”πινελιές” από φωσφορίζουσες φάσες της Ειρήνης Γεωργακίλα, οι καθοριστικές μουσικές συνθέσεις του Διαμαντή Αδαμαντίδη, υποβλητικοί οι φωτισμοί του έμπειρου Αλέκου Αναστασίου και, να κυριαρχεί σε όλη την παράσταση που έχει ταχύτητα, χορευτικές στιγμές και εναλλαγές στάσεων και γρήγορων μετακινήσεων, εντός/ εκτός σκηνής, των ηθοποιών η κινησιολογική  χορογραφία της Χρυσηίδας Λιατζιβίρη.

Μια παράσταση με ουσία, με θεατρική πληρότητα, με σκηνοθετική και ερμηνευτική αρτιότητα, με προκλητικότητα, με σαφή έκφραση-απόδοση νοημάτων και της καταγγελτικής τραγικοσατιρικότητας του έργου του Βάτσλαβ Χάβελ.

Παραστάσεις: Πέμπτη, Παρασκευή, Σάββατο στις 21:00 και Κυριακή στις 18:00  

* Τιμές Εισιτηρίων: 17€ (κανονικό), 12€ (φοιτητικό/ανέργων/ άνω των 65) | Early bird: 10€ (για τις πρώτες 8 παραστάσεις)

* Link Εισιτηρίων:https://www.more.com/theater/memorantoum/

Θέατρο Μπέλλος, Κέκροπος 1, Αθήνα.

Τηλέφωνο: 21 0322 9889.