Έλια Τσιαμπάου, Οικονομική Αναλύτρια

Η υγειονομική κρίση, όπως και η κρίση χρέους που προηγήθηκε, ανέδειξε την ανάγκη εφαρμογής διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων σε τομείς που η χώρα υστερούσε. Πιο συγκεκριμένα η πανδημία επίσπευσε αναγκαίες διαρθρωτικές αλλαγές, οι οποίες σε κανονικές συνθήκες θα απαιτούσαν μεγαλύτερο χρόνο εφαρμογής, όπως είναι ο ψηφιακός μετασχηματισμός της οικονομίας, η αύξηση των ηλεκτρονικών συναλλαγών, ο εκσυγχρονισμός του δημόσιου τομέα και η επιτάχυνση δομικών αλλαγών στην αγορά εργασίας (ήτοι τηλεεργασία, ψηφιακοί νομάδες κ.α.). Επιπλέον, σύμφωνα με την τελευταία Έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την αξιολόγηση της ελληνικής οικονομίας στο πλαίσιο της ενισχυμένης εποπτείας (Νοέμβριος 2021), σημαντική πρόοδος επιτεύχθηκε στο πεδίο των μεταρρυθμίσεων σε τομείς όπως η δημοσιονομική διαχείριση, οι ιδιωτικοποιήσεις, η αδειοδότηση επενδύσεων και η αγορά ενέργειας. Η Έκθεση σημειώνει, ωστόσο, ότι απαιτείται περαιτέρω πρόοδος στις μεταρρυθμίσεις του χρηματοπιστωτικού τομέα, της υγειονομικής περίθαλψης και της δικαιοσύνης, καθώς και της αποπληρωμής των ληξιπρόθεσμων οφειλών του δημοσίου.

Το Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας «Ελλάδα 2.0» (ΕΣΑΑ), το οποίο εγκρίθηκε στις 13 Ιουλίου 2021 από το Συμβούλιο Οικονομικών και Δημοσιονομικών Θεμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Ecofin), επιδιώκει την αλλαγή του οικονομικού και θεσμικού μοντέλου της χώρας μέσα στα επόμενα πέντε χρόνια. Σε αυτό το πλαίσιο, περιλαμβάνει πλήθος φιλόδοξων μεταρρυθμίσεων και επενδύσεων που αποσκοπούν στη στροφή προς ένα οικονομικό μοντέλο περισσότερο εξωστρεφές, ανταγωνιστικό και πράσινο, προς ένα κράτος πιο αποτελεσματικό, με λιγότερη γραφειοκρατία, ψηφιακά αναβαθμισμένο, με δραστικά μειωμένη παραοικονομία, με φορολογικό σύστημα φιλικό προς την ανάπτυξη και ένα ανθεκτικότερο κοινωνικό δίκτυο προστασίας. Πιο συγκεκριμένα, το σχέδιο περιλαμβάνει 68 μεταρρυθμίσεις που διαρθρώνονται στους εξής 4 πυλώνες: Πράσινη μετάβαση, Ψηφιακή μετάβαση, Απασχόληση, Δεξιότητες και Κοινωνική συνοχή, Ιδιωτικές επενδύσεις και Μετασχηματισμός της οικονομίας. Οι πιο εμβληματικές μεταρρυθμίσεις, που βάσει χρονοδιαγράμματος αναμένονται να ολοκληρωθούν εντός του 2022, είναι η απλοποίηση των διαδικασιών αδειοδότησης των ΑΠΕ, η θέσπιση ολοκληρωμένου κανονιστικού πλαισίου για την εγκατάσταση και λειτουργία σημείων φόρτισης ηλεκτρικών οχημάτων, η χωριστή συλλογή βιολογικών αποβλήτων, καθώς και μετάλλων, χαρτιού, γυαλιού και πλαστικού, δράσεις εκσυγχρονισμού της δημόσιας διοίκησης, δράσεις βελτίωσης της αποτελεσματικότητας του συστήματος δικαιοσύνης, η προώθηση της έρευνας και της καινοτομίας, ο εκσυγχρονισμός και βελτίωση της ανθεκτικότητας κύριων κλάδων της οικονομίας και η παροχή φορολογικών και άλλων κινήτρων για ενθάρρυνση των μικρομεσαίων επιχειρήσεων να επιτύχουν οικονομίες κλίμακας μέσω συγχωνεύσεων και εξαγορών. Επιπλέον, παρέχονται οικονομικά κίνητρα στον ιδιωτικό τομέα με την υπογραφή δανειακών διευκολύνσεων ύψους €586 εκατ. με τους τελικούς δικαιούχους, με στόχο την προώθηση των ιδιωτικών επενδύσεων.

Εν κατακλείδι, οι μεταρρυθμίσεις του Σχεδίου Ελλάδα 2.0 αναμένεται να συνεισφέρουν και αυτές στην άνοδο του ΑΕΠ τα επόμενα πέντε χρόνια (εκτιμώμενη αύξηση του ΑΕΠ πάνω από το σενάριο βάσης κατά 6,9% βάσει των εκτιμήσεων της ΤτΕ ή 7,7% βάσει των εκτιμήσεων του ΣΟΕ), μέσα από διάφορα κανάλια, όπως η αύξηση των εξαγωγών, ενώ η υιοθέτηση βασικών οριζόντιων διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων (όπως η επιτάχυνση της απονομής της δικαιοσύνης και η ύπαρξη ενός Page 14 22 Δεκεμβρίου 2021, Τεύχος 400+1 σταθερού φορολογικού καθεστώτος), αναμένεται να συμβάλει στη δημιουργία ενός φιλικού προς τις επιχειρήσεις θεσμικού περιβάλλοντος και στην προσέλκυση νέων κεφαλαίων από το εξωτερικό.

Όσον αφορά τις ιδιωτικοποιήσεις, το 2021 καταγράφηκε σημαντική πρόοδος στο πρόγραμμα αποκρατικοποιήσεων, με τα συνολικά έσοδα για φέτος να εκτιμώνται (βάσει του Προϋπολογισμού 2022) περίπου στα €625 εκατ., κυρίως λόγω της είσπραξης της πρώτης δόσης ύψους €300 εκατ., (έναντι συνολικού τιμήματος €915 εκατ.) για την πώληση του 100% των μετοχών της Ελληνικό ΑΕ. Επιπλέον, υπεγράφη από το ΤΑΙΠΕΔ και τα ΕΛΠΕ η σύμβαση πώλησης της ΔΕΠΑ Υποδομών στην Italgas SpA έναντι συνολικού τιμήματος €733 εκατ., η REDS A.E. ανακηρύχτηκε ως πρώτος επιλέξιμος επενδυτής για την αξιοποίηση τμήματος της πρώην αμερικανικής βάσης στις Γούρνες Ηρακλείου Κρήτης με βελτιωμένη προσφορά συνολικού ύψους €40,2 εκατ. και η κοινοπραξία ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ Α.Ε. – EGIS PROJECTS S.A ανακηρύχθηκε ως προτιμητέος επενδυτής για την 35ετή παραχώρηση του δικαιώματος χρήσης και εκμετάλλευσης του αυτοκινητοδρόμου της Εγνατίας Οδού και τριών κάθετων οδικών αξόνων της έναντι προσφερόμενου τιμήματος ύψους €1.496 εκατ. και συνολικής αξίας €2.766 εκατ.

Για το 2022, ο Κρατικός Προϋπολογισμός εκτιμά ότι τα συνολικά έσοδα από ιδιωτικοποιήσεις θα ανέλθουν στα €2,2 δισεκ., εκ των οποίων €1,9 δισεκ. αφορούν σε διαδικασίες που έγιναν από το ΤΑΙΠΕΔ μέσα στο 2021 αλλά θα κλείσουν οικονομικά την επόμενη χρονιά (κυρίως για τα έργα της Εγνατίας Οδού και της ΔΕΠΑ Υποδομών). Επιπλέον, το ΤΑΙΠΕΔ σκοπεύει να επιταχύνει την ολοκλήρωση των διαγωνισμών, αρχικά για τους λιμένες της Καβάλας και της Αλεξανδρούπολης, κατόπιν της Ηγουμενίτσας και του Ηρακλείου και σε τρίτη φάση της Κέρκυρας και του Βόλου, αλλά και πολλών μικρών μαρινών ανά την επικράτεια. Παράλληλα, το Ταμείο είναι έτοιμο για την προκήρυξη του επόμενου μεγάλου διαγωνισμού για την παραχώρηση της Αττικής Οδού, εντός του πρώτου τριμήνου του 2022.

Από τα παραπάνω συμπεραίνεται ότι η προσέλκυση σημαντικών διεθνών ροών κεφαλαίου αναμένεται να συνεχιστεί και την επόμενη χρονιά, συμβάλλοντας έτσι στην αύξηση των επενδύσεων και στη βελτίωση της εξωστρέφειας και ανταγωνιστικότητας βασικών τομέων της Ελληνικής οικονομίας.