Του Γιάννη Γαβρίλη

Όσοι ασχολούμαστε με το Θέατρο, είτε από την μεριά της υποκριτικής, είτε με την γραφή ενός θεατρικού έργου ή της κριτικής μιας παράστασης γνωρίζουμε καλά τους κανόνες που διέπουν την θεατρική σύμβαση.

Γνωρίζουμε ότι ένα θεατρικό έργο υποκρύπτει πολλά επίπεδα πέρα από αυτά που θεωρούνται (και είναι) εμφανή.

Εμφανείς οι ήρωες του, εμφανή και η δράση-αντίδραση.

Το μαγευτικό όμως ενδιαφέρον μιας παράστασης βρίσκεται σε αυτά που δεν αποκαλύπτονται, δεν λέγονται ή αν λέγονται άλλα υπονοούν.

Παρακολούθησα την παράσταση του καινούριου έργου του Αλέξη Σταμάτη ”Το Λευκό Δωμάτιο” που έχει ανεβεί στο Θέατρο ”Σταθμός” της οδού Βίκτωρος Ουγκώ 55, στο Μεταξουργείο.

Ευτυχές το γεγονός ότι δεν γνώριζα εκ των προτέρων τι πάω να δω, κάτι που λόγω επαγγελματικής μου διαστροφής, σπανίως συμβαίνει.

Η παράσταση του Λευκού Δωματίου ήταν πέρα από κάθε θεατρική σύμβαση. Και δεν εννοώ ότι δεν είχε σκηνικό και κοστούμια (Άση Δημητρολοπούλου). Είχε..

Και Μουσική και κάποια ελληνικά, κυρίως ξένα τραγούδια, είχε (Δημήτρης Τσάκας).

Και ατμοσφαιρικούς φωτισμούς είχε (Αλέξανδρος Αλεξάνδρου). Είχε και video προβολές (Παντελής Μάκκας).

Έχει και την ευρηματική συμμετοχή ως voice off  του Δημήτρη Καταλειφού στον ρόλο του Χένρικ Ίψεν και του Χρήστου Χατζηπαναγιώτη στον ρόλο του Τενεσί  Ουίλιαμς.

Σημαντική και η συμμετοχή στον ρόλο του ”κομπέρ” ή ενδιάμεσου στις σκηνές, αφηγητή, του Δημήτρη Τσίκλη που ερμηνεύει εξαιρετικά και τα τραγούδια που περιλαμβάνονται στη παράσταση.

Εκείνο που δεν είχε ήταν η επανάληψη. Να μοιάζει με κάποια άλλη  ή να έχει επηρεαστεί ή να έχει υποκλέψει (και αυτό έχουμε δει) την  υπόθεση ή την σκηνική παρουσίαση μιας παρόμοιάς της.

Και αυτό γιατί ο Μάνος Καρατζογιάννης που την σκηνοθέτησε την ανέβασε στο θεατρικό σανίδι, χωρίς την, πολλάκις επιχειρούμενη χειραγώγηση των θεατών της. Χωρίς οι σκηνοθετικές του οδηγίες να προβάλουν την ικανότητα ενός θεατρικού καθοδηγητή. Που θα μπορούσε. Η σκηνοθεσία έχει αυτή την παράμετρο που θεωρείται και δεσπόζουσα. Ο αρχηγός είναι ο σκηνοθέτης. Είναι όμως; Ή πρέπει να είναι; Ποιός, έχουμε αναρωτηθεί πλειστάκις, του δίνει το δικαίωμα να παραποιεί, να ”διασκευάσει” κατά το δοκούν, να μεταστρέφει κατά την κρίση του, ένα θεατρικό κείμενο; Ασφαλώς κανείς. Ούτε βέβαια και ο συγγραφέας που αρκετές φορές γίνεται το έργο του θύμα στις ορέξεις του θύτη-σκηνοθέτη.

Εδώ ο κ. Καρατζογιάννης και σεβάστηκε τον συγγραφέα και το έργο του και επέβαλε μια παράσταση με ρυθμό, με ένταση, (γιατί όχι και με στοιχεία ”θριλερικά”) με εύκολα διακρινόμενη εξέλιξη, αποφεύγοντας τις ”παγίδες” που συνειδητά στήνονται , σε παραστάσεις, για τους άμοιρους θεατές, με το πρόσχημα οτι.. τελειώνοντας η παράσταση, αυτή θα συζητηθεί για να βρεθεί αυτό που τους έκανε να θέλουν να την παρακολουθήσουν, αλλά στο τέλος δεν κατάλαβαν τίποτα.

Στο Θέατρο ”Σταθμός” και στο ”Λευκό Δωμάτιο” δεν συμβαίνει κάτι τέτοιο. Όλα είναι στην κρίση του θεατή κατά την διάρκεια της θέασης. Όλα συμβαίνουν τώρα, μπροστά του. Ότι είναι να εξελίχθη, θα γίνει. Όσα υπονοούνται, μέσω των επιπέδων (των κάτω, των κρυφών, όπως χαρακτηρίζονται) δεν δημιουργούν αμηχανία, δεν προκαλούν την αδιαφορία, δεν εκτρέπουν τον θεατή σε αβυσσαλέους ατραπούς.

Απλώς προτρέπουν τον ανυποψίαστο (και αυτό είναι το ενδιαφέρον) να  παρακολουθήσει και να αναρωτηθεί…

Πού πάνε άραγε, οι θεατρικοί ήρωες όταν τελειώνει το έργο;

Παραμένουν άραγε εγκλωβισμένοι σε αυτή τη συγκεκριμένη ζωή που τους δημιούργησε ο «νονός» – συγγραφέας τους; Γιατί το θεατρικό αυτό έργο του Αλέξη Σταμάτη είναι τελικά μια καθοριστικής μορφής αλληγορία. Και ενός αναπότρεπτου εγκλεισμού. Δυο σημαντικών θεατρικών χαρακτήρων που τόσες και τόσες αναλύσεις έχουν γραφτεί σε παγκόσμιο επίπεδο, όσο και παρόμοιες ψυχολογικού περιεχομένου. Για την Μπλανς Ντιμπουά (ιδανική  Πέγκυ Σταθακοπούλου) από το «Λεωφορείον ο Πόθος» του Τενεσί Ουίλιαμς και για την Έντα Γκάμπλερ (αποκαλυπτική η Έυα Σιμάτου) από το ομώνυμο έργο του Χένρικ Ίψεν. Ο Αλέξης Σταμάτης τι κάνει σε αυτό του το έργο;  ”Αποκαλύπτει την κουζίνα της δημιουργίας του συγγραφέα και του ηθοποιού μέσα από το θέατρο, τους χαρακτήρες, την επινόηση και την πραγματικότητα. Εντέλει μέσα από την ίδια τη ζωή”. Τις μεταφέρει σε ένα ουτοπικό περιβάλλον όπου υπάρχει μία πανσιόν. Για θεατρικούς χαρακτήρες που είναι δημιουργήματα της φαντασίας θεατρικών συγγραφέων, και υποχείρια σκηνοθετών που τους παρουσιάζουν επί σκηνής κατά το δοκούν. Οι παραστάσεις που πρωταγωνιστούν ανεβαίνουν και ξανά ανεβαίνουν. Κάποια στιγμή η λάμψη και το ενδιαφέρον του κοινού σβήνει και οι θεατρικές αυτές ηρωίδες-κατασκευάσματα του συγγραφέα, (θέλει ο συγγραφέας Αλέξης Σταμάτης), να μετακομίζουν σε μια πανσιόν που την διευθύνει η Φλώρα, μια ακαθόριστη γυναικεία φιγούρα που αν και στην παράσταση έχει μορφή (ερμηνεύεται ιδανικά από την Σμαράγδα Σμυρναίου) επί της ουσίας θα μπορούσε να είναι η αυστηρή κριτική ή η στιγμή που προκαλεί τις θεατρικές αυτές περσόνες να αποκτήσουν μια αληθινή ζωή, την δική τους ζωή, και με κυρίαρχο στοιχείο, που πλανάται από την αρχή της παράστασης έως το τέλος της ”Τι θα γινόταν ”ΕΑΝ”.

Αυτό το ”ΕΑΝ” είναι ίσως  το σημαντικότερο και στο κείμενο και στην εξέλιξη αυτής της τόσο σωστά δομημένης παράστασης που θα παίζεται στο Θέατρο ”Σταθμός” μέχρι τις 9 Ιανουαρίου.

”Υπάρχουν εκεί έξω κάποιοι που σχεδιάζουν τα πάντα.
Κρατούν την ανθρωπότητα από την καρδιά και τη σφίγγουν. Φτιάχνουν πρόσωπα, χαρακτήρες, ταυτότητες, σχέσεις, ιδέες, τάσεις, ιστορίες.
Όλα. Πώς αλλιώς θα γινόταν”;